در دنیای امروز، تلفن‌های هوشمند به بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی ما تبدیل شده‌اند. در این میان، محصولات شرکت اپل و به‌ویژه آیفون، طرفداران بسیاری در سراسر جهان و همچنین در ایران دارند. با توجه به قوانین و مقررات جاری کشور در خصوص واردات و استفاده از تجهیزات دارای سیم‌کارت، فرآیندی تحت عنوان “رجیستری” یا ثبت شناسه تجهیز در سامانه‌ای یکپارچه به نام “همتا” تعریف شده است. این فرآیند، به‌خصوص برای دستگاه‌هایی که به‌صورت مسافری وارد کشور شده یا از مبادی غیررسمی خریداری می‌شوند، الزامی است. عدم انجام رجیستری آیفون می‌تواند منجر به قطع سرویس‌دهی شبکه‌های اپراتوری تلفن همراه برای آن دستگاه شود. لذا، آگاهی از مراحل و الزامات این فرآیند برای تمامی دارندگان و خریداران آیفون، امری ضروری و حیاتی محسوب می‌گردد. در این مقاله جامع، به تفصیل به آموزش رجیستری آیفون در سامانه همتا خواهیم پرداخت.
سامانه همتا چیست و چه هدفی دارد؟
سامانه هوشمند مدیریت تجهیزات ارتباطی، که به اختصار “همتا” نامیده می‌شود، طرحی ملی است که با هدف مبارزه با قاچاق تلفن همراه و تجهیزات دارای سیم‌کارت، حمایت از واردات قانونی، حفظ حقوق مصرف‌کنندگان و ایجاد شفافیت در بازار موبایل کشور راه‌اندازی شده است. این سامانه با ثبت و تطبیق شناسه منحصر به فرد هر دستگاه (IMEI) با اطلاعات مالک و واردکننده قانونی، اصالت دستگاه را تأیید کرده و امکان استفاده از خدمات شبکه اپراتورهای تلفن همراه را برای دستگاه‌های قانونی فراهم می‌آورد. هدف اصلی همتا، اطمینان از این موضوع است که تنها گوشی‌هایی در شبکه مخابراتی کشور فعال باقی بمانند که از مبادی قانونی وارد شده و حقوق و عوارض گمرکی آن‌ها پرداخت شده باشد. درک عملکرد این سامانه بخش مهمی از آموزش رجیستری آیفون است.
عواقب عدم رجیستری آیفون
مهم‌ترین و جدی‌ترین پیامد عدم ثبت یا رجیستر نکردن آیفون در سامانه همتا، قطع شدن سرویس‌دهی آن توسط اپراتورهای تلفن همراه ایرانی (همراه اول، ایرانسل، رایتل و…) پس از مدت زمان مشخصی (معمولاً 30 روز برای گوشی‌های مسافری) است. این بدان معناست که دستگاه شما قادر به برقراری تماس، ارسال یا دریافت پیامک و استفاده از اینترنت همراه نخواهد بود و عملاً به یک دستگاه بدون قابلیت ارتباطی تبدیل می‌شود. هرچند ممکن است بتوان از قابلیت‌های دیگر آن مانند اتصال به Wi-Fi استفاده کرد، اما کارکرد اصلی آن به عنوان یک تلفن همراه مختل خواهد شد. این محدودیت شامل تمام سیم‌کارت‌های ایرانی می‌شود و تنها راه فعال‌سازی مجدد، انجام فرآیند رجیستری و پرداخت هزینه‌های مربوطه (در صورت لزوم) است.
چه کسانی ملزم به رجیستر کردن آیفون خود هستند؟
الزام به رجیستری شامل تمام دستگاه‌های آیفون نمی‌شود. دستگاه‌هایی که پیش از اجرای کامل طرح رجیستری در کشور فعال بوده‌اند یا توسط شرکت‌های واردکننده رسمی و با گارانتی معتبر عرضه شده و مراحل ثبت آن‌ها توسط شرکت واردکننده انجام شده است، نیازی به اقدام توسط مصرف‌کننده ندارند. اما گروه‌های زیر ملزم به انجام فرآیند رجیستری هستند و نیازمند آموزش رجیستری آیفون می‌باشند:
مسافران ورودی به کشور
افرادی که به عنوان مسافر وارد ایران می‌شوند و یک یا چند دستگاه آیفون (یا هر گوشی دیگری) را همراه خود می‌آورند، موظف هستند در بدو ورود به کشور، گوشی خود را به گمرک اظهار کرده و پس از پرداخت عوارض گمرکی، نسبت به ثبت اطلاعات آن در سامانه همتا اقدام نمایند. این افراد معمولاً یک مهلت 30 روزه از زمان اولین اتصال سیم‌کارت ایرانی به دستگاه فرصت دارند تا فرآیند رجیستری را تکمیل کنند.
خریداران آیفون‌های بدون گارانتی رسمی یا واردات غیررسمی
در بازار ایران، گاهی آیفون‌هایی یافت می‌شوند که از طریق مبادی غیررسمی وارد شده‌اند یا فاقد گارانتی شرکت‌های معتبر هستند. خریداران این دستگاه‌ها باید پیش از خرید، از وضعیت رجیستری دستگاه اطمینان حاصل کنند. در صورتی که دستگاه رجیستر نشده باشد یا به عنوان گوشی مسافری ثبت شده و هنوز فعال‌سازی نهایی برای مالک جدید انجام نشده باشد، خریدار موظف است با استفاده از کد فعال‌سازی ارائه شده توسط فروشنده یا طی مراحل مربوط به گوشی مسافری، دستگاه را به نام خود در سامانه همتا ثبت و فعال نماید.
پیش‌نیازهای اصلی برای رجیستری آیفون
پیش از اقدام به رجیستری آیفون، اطمینان از فراهم بودن موارد زیر ضروری است:
۱) یافتن کد IMEI آیفون: شناسه‌ی منحصر به فرد دستگاه شما
شناسه بین‌المللی تجهیزات موبایل یا IMEI (International Mobile Equipment Identity) یک کد 15 رقمی منحصر به فرد است که به هر دستگاه تلفن همراه اختصاص داده می‌شود. این کد برای شناسایی و ثبت دستگاه در سامانه همتا الزامی است. آیفون‌ها معمولاً دارای دو یا چند کد IMEI هستند (برای سیم‌کارت فیزیکی و eSIM در مدل‌های جدیدتر). شما باید یکی از این کدها را (معمولاً IMEI1) برای فرآیند رجیستری استفاده کنید.
روش اول: شماره‌گیری کد دستوری
ساده‌ترین راه برای یافتن کد IMEI، شماره‌گیری کد دستوری *#06# در برنامه تلفن (Phone) آیفون است. بلافاصله پس از شماره‌گیری، کدهای IMEI دستگاه بر روی صفحه نمایش داده می‌شوند.
روش دوم: مراجعه به تنظیمات دستگاه
به بخش تنظیمات (Settings) آیفون خود بروید. سپس وارد General شده و گزینه About را انتخاب کنید. در این بخش، با پایین رفتن در صفحه، می‌توانید کدهای IMEI دستگاه را مشاهده نمایید.
روش سوم: بررسی جعبه دستگاه
کد IMEI معمولاً بر روی جعبه اصلی آیفون نیز چاپ شده است. همچنین در برخی مدل‌های قدیمی‌تر، این کد ممکن است بر روی شیار سیم‌کارت یا پشت بدنه دستگاه حک شده باشد.
۲) داشتن سیم‌کارت فعال ایرانی به نام فرد متقاضی
برای انجام فرآیند رجیستری و فعال‌سازی، نیاز به یک سیم‌کارت فعال از یکی از اپراتورهای ایرانی دارید که به نام خود شخص متقاضی رجیستری (دارنده کد ملی) باشد. سامانه همتا اطلاعات هویتی مالک سیم‌کارت را با اطلاعات وارد شده تطبیق می‌دهد.
۳) اطلاعات هویتی معتبر (کد ملی)
کد ملی شخص حقیقی که قصد دارد آیفون را به نام خود رجیستر کند، برای احراز هویت در سامانه همتا ضروری است.
مراحل گام به گام رجیستری آیفون
سامانه همتا روش‌های مختلفی را برای انجام فرآیند رجیستری در اختیار کاربران قرار داده است. بخش بعدی به صورت عملی آموزش رجیستری آیفون را از طریق روش‌های مختلف ارائه می‌دهد:
روش اول: ثبت از طریق کد دستوری USSD (7777#)
این روش یکی از در دسترس‌ترین روش‌ها است و نیازی به اینترنت ندارد.
- کد دستوری
*7777#را با سیم‌کارت خود شماره‌گیری کنید. - از منوی ظاهر شده، گزینه مربوط به “فعال‌سازی” (معمولاً عدد 2) را انتخاب و ارسال کنید.
- کد 15 رقمی IMEI آیفون خود را با دقت وارد نمایید.
- شماره تلفن سیم‌کارتی که می‌خواهید دستگاه با آن فعال شود (همان سیم‌کارتی که به نام شماست و در دستگاه قرار دارد یا خواهید داد) را وارد کنید.
- کد فعال‌سازی (Activation Code) را وارد کنید. این کد یک عدد 6 رقمی است که یا هنگام خرید دستگاه رجیستر شده از فروشنده دریافت کرده‌اید، یا پس از پرداخت عوارض گمرکی گوشی مسافری از طریق پیامک یا سامانه گمرک برای شما ارسال می‌شود.
- اطلاعات نمایش داده شده (IMEI و شماره تلفن) را تأیید کنید.
- پیام تأیید فعال‌سازی برای شما ارسال خواهد شد. توجه: برای گوشی‌های مسافری که هنوز عوارض آن‌ها پرداخت نشده، ابتدا باید از گزینه‌های مربوط به “ثبت اطلاعات مسافری” در همین کد USSD یا از طریق وب‌سایت گمرک اقدام کرده و پس از پرداخت، کد فعال‌سازی را دریافت نمایید.
روش دوم: ثبت از طریق وب‌سایت سامانه همتا (hamta.ntsw.ir)
- به آدرس وب‌سایت سامانه همتا
hamta.ntsw.irمراجعه کنید. - اگر پیش‌تر ثبت‌نام نکرده‌اید، با استفاده از کد ملی یا شماره تلفن همراه خود، در سامانه ثبت‌نام کنید. در غیر این صورت، وارد حساب کاربری خود شوید.
- از منوی سمت راست، گزینه “فعال‌سازی تلفن همراه” را انتخاب کنید.
- در فرم ظاهر شده، شماره تلفن همراه خود، کد IMEI دستگاه و کد فعال‌سازی (که قبلاً دریافت کرده‌اید) را وارد نمایید.
- بر روی دکمه “فعال‌سازی” کلیک کنید.
- پس از تأیید اطلاعات، پیام موفقیت‌آمیز بودن عملیات نمایش داده می‌شود. برای ثبت اولیه گوشی مسافری، ممکن است نیاز باشد ابتدا به بخش مربوط به ثبت دستگاه مسافری در همین وب‌سایت یا وب‌سایت گمرک جمهوری اسلامی ایران (epl.irica.gov.ir) مراجعه کنید.
روش سوم: ثبت از طریق اپلیکیشن همتا
- اپلیکیشن رسمی “همتا” را از فروشگاه‌های معتبر اپلیکیشن دانلود و نصب کنید.
- با استفاده از شماره تلفن همراه خود وارد اپلیکیشن شوید (کد تأیید پیامکی برای شما ارسال می‌شود).
- از گزینه‌های موجود در اپلیکیشن، گزینه “فعال‌سازی” را انتخاب کنید.
- مراحل مشابه روش وب‌سایت را دنبال کنید: شماره تلفن، IMEI و کد فعال‌سازی را وارد کرده و فرآیند را تکمیل نمایید.
پرداخت هزینه‌های گمرکی و فعال‌سازی نهایی (مخصوص گوشی‌های مسافری)
همانطور که اشاره شد، آیفون‌هایی که به عنوان کالای همراه مسافر وارد کشور می‌شوند، مشمول پرداخت حقوق و عوارض گمرکی هستند. فرآیند پرداخت گمرکی بخشی از آموزش رجیستری آیفون برای مسافران است.
نحوه محاسبه و پرداخت هزینه گمرک
- مسافر باید در بدو ورود به کشور، دستگاه خود را به گمرک فرودگاه یا مرز ورودی اظهار نماید.
- ارزش گوشی توسط کارشناسان گمرک و بر اساس مدل و مشخصات آن تعیین می‌شود.
- حقوق ورودی شامل حقوق گمرکی (معمولاً 4%)، مالیات بر ارزش افزوده (معمولاً 9% در سال 1403) و سود بازرگانی (که می‌تواند متغیر باشد) است. مجموع این موارد، هزینه نهایی رجیستری را تشکیل می‌دهد.
- پس از تعیین مبلغ، مسافر باید از طریق درگاه‌های پرداخت آنلاین معرفی شده توسط گمرک (معمولاً از طریق وب‌سایت
epl.irica.gov.irبخش پرداخت تعرفه گمرکی تلفن همراه مسافری) نسبت به پرداخت وجه اقدام نماید. - پس از پرداخت موفق، یک کد فعال‌سازی (یا رسید پرداخت که حاوی اطلاعات لازم است) برای مسافر صادر می‌شود.
فعال‌سازی نهایی پس از پرداخت در سامانه همتا
پس از دریافت کد فعال‌سازی ناشی از پرداخت گمرکی، مسافر باید با استفاده از یکی از روش‌های ذکر شده (USSD، وب‌سایت یا اپلیکیشن همتا) و با استفاده از کد IMEI دستگاه، شماره سیم‌کارت به نام خود و کد فعال‌سازی دریافتی، فرآیند فعال‌سازی نهایی را انجام دهد تا آیفون به طور کامل در شبکه اپراتورهای ایرانی قابل استفاده گردد.
استعلام وضعیت رجیستری آیفون
پیش از خرید یک آیفون (به‌خصوص دست دوم یا بدون گارانتی رسمی) یا برای اطمینان از وضعیت رجیستری دستگاه خود، می‌توانید به راحتی استعلام بگیرید:
- کد
*7777#را شماره‌گیری کنید. - گزینه “استعلام اصالت” (معمولاً عدد 1) را انتخاب کنید.
- کد 15 رقمی IMEI دستگاه مورد نظر را وارد نمایید.
- سامانه همتا از طریق پیامک، اطلاعاتی در مورد وضعیت رجیستری دستگاه، شرکت واردکننده (در صورت ثبت رسمی)، مدل دستگاه و تطابق آن با IMEI وارد شده را برای شما ارسال می‌کند. این پیامک مشخص می‌کند که آیا دستگاه قانونی است، آیا برای سیم‌کارت شما فعال است، یا اینکه آیا دستگاه مسافری بوده و نیاز به فعال‌سازی دارد.
انتقال مالکیت آیفون رجیستر شده
اگر قصد فروش آیفون رجیستر شده خود را دارید یا یک آیفون دست دوم خریداری کرده‌اید، باید فرآیند “انتقال مالکیت” در سامانه همتا انجام شود تا دستگاه به نام مالک جدید ثبت گردد.
- فروشنده باید وارد سامانه همتا (از طریق USSD، وب‌سایت یا اپلیکیشن) شود.
- گزینه “انتقال مالکیت” یا “فروش” را انتخاب کند.
- لیست دستگاه‌های ثبت شده به نام خود را مشاهده و آیفون مورد نظر را انتخاب کند.
- شماره تلفن همراه خریدار (که باید به نام خریدار باشد) و کد ملی خریدار را وارد نماید.
- پس از تأیید، یک کد فعال‌سازی جدید برای سیم‌کارت خریدار پیامک می‌شود.
- خریدار باید با استفاده از این کد فعال‌سازی جدید و کد IMEI دستگاه، از طریق گزینه “فعال‌سازی” در سامانه همتا، دستگاه را به نام خود ثبت نهایی کند.
نکات مهم و مشکلات رایج در فرآیند رجیستری
- مهلت رجیستری: گوشی‌های مسافری تنها 30 روز از زمان اولین روشن شدن با سیم‌کارت ایرانی فرصت رجیستری دارند. پس از این مدت، دستگاه غیرقابل استفاده در شبکه ایران خواهد شد.
- عدم تطابق اطلاعات: اطمینان حاصل کنید که کد ملی وارد شده با مالکیت سیم‌کارت تطابق دارد.
- کد فعال‌سازی: این کد بسیار مهم است. در صورت خرید دستگاه رجیستر شده، حتماً آن را از فروشنده دریافت کنید. برای گوشی مسافری، پس از پرداخت گمرکی آن را دریافت خواهید کرد. این کد یک‌بار مصرف است.
- خطاهای سامانه: گاهی ممکن است سامانه‌های همتا یا گمرک با اختلالات موقتی مواجه شوند. در این صورت، در زمان دیگری مجدداً تلاش کنید یا با پشتیبانی سامانه تماس بگیرید.
- گوشی‌های دو سیم‌کارت: معمولاً تنها ثبت یکی از IMEIها کافی است، اما بهتر است برای اطمینان، هر دو IMEI را بررسی و در صورت نیاز، فرآیند را برای هر دو انجام دهید (سامانه معمولاً با ثبت یکی، هر دو را فعال می‌کند).
- گوشی‌های تعمیری یا تعویضی: اگر برد اصلی گوشی تعویض شود، IMEI تغییر می‌کند و ممکن است نیاز به رجیستری مجدد یا پیگیری از طریق شرکت گارانتی‌کننده باشد.
نتیجه‌گیری
رجیستری آیفون در سامانه همتا، یک فرآیند قانونی و ضروری برای اطمینان از عملکرد صحیح دستگاه در شبکه‌های مخابراتی ایران، به‌ویژه برای گوشی‌های مسافری و غیررسمی است. با وجود مراحل متعدد، با دنبال کردن دقیق راهنماهای ارائه شده از طریق کد دستوری *7777#، وب‌سایت یا اپلیکیشن همتا، این فرآیند به سادگی قابل انجام است. آگاهی از پیش‌نیازها، مراحل ثبت، پرداخت هزینه‌های احتمالی گمرکی و نحوه استعلام و انتقال مالکیت، به کاربران کمک می‌کند تا بدون دغدغه از آیفون خود در ایران استفاده نمایند و از مشکلات ناشی از عدم رجیستری جلوگیری کنند. امیدواریم این آموزش رجیستری آیفون برای شما مفید بوده باشد. همواره پیش از خرید، وضعیت رجیستری دستگاه را استعلام نمایید و در صورت لزوم، مراحل ثبت و فعال‌سازی را به موقع انجام دهید.
سوالات متداول
1. آیا برای آیفون‌هایی که قبلاً در ایران فعال بوده‌اند و سیم‌کارت داشته‌اند، نیاز به رجیستری مجدد است؟ خیر، دستگاه‌هایی که پیش از اجرای کامل طرح رجیستری (معمولاً قبل از سال 1396-1397) در شبکه فعال بوده‌اند یا توسط شرکت‌های رسمی وارد و ثبت شده‌اند، نیازی به اقدام مجدد توسط کاربر ندارند، مگر اینکه قصد فروش و انتقال مالکیت آن را داشته باشید.
2. هزینه رجیستری آیفون چقدر است؟ برای آیفون‌هایی که به صورت قانونی و با گارانتی رسمی وارد شده‌اند، هزینه رجیستری توسط شرکت واردکننده پرداخت شده و هزینه‌ای برای مصرف‌کننده ندارد. برای گوشی‌های مسافری، هزینه شامل حقوق و عوارض گمرکی است که بر اساس ارزش دلاری گوشی و نرخ ارز محاسبه می‌شود (مجموعاً حدود 15-20 درصد ارزش روز دستگاه در زمان نگارش این متن، ممکن است تغییر کند).
3. اگر کد فعال‌سازی را گم کنم یا دریافت نکنم، چه کاری باید انجام دهم؟ اگر گوشی را نو و رجیستر شده خریده‌اید، باید به فروشنده مراجعه کنید. اگر گوشی مسافری بوده و هزینه گمرک را پرداخت کرده‌اید، می‌توانید از طریق سامانه گمرک (epl.irica.gov.ir) یا پشتیبانی آن پیگیری کنید. در صورت خرید گوشی دست دوم، کد فعال‌سازی باید توسط فروشنده و از طریق فرآیند انتقال مالکیت برای شما ارسال شود.
4. آیا می‌توانم آیفون را با سیم‌کارت شخص دیگری رجیستر کنم؟ خیر، طبق قوانین سامانه همتا، دستگاه باید با سیم‌کارتی رجیستر شود که به نام خود فرد متقاضی (دارنده کد ملی که اطلاعاتش ثبت می‌شود) باشد. تطابق کد ملی و مالکیت سیم‌کارت الزامی است.
5. اگر مهلت 30 روزه رجیستری گوشی مسافری تمام شود، آیا راهی برای فعال‌سازی وجود دارد؟ پس از اتمام مهلت 30 روزه، گوشی از شبکه اپراتورهای ایرانی سرویس نخواهد گرفت. در حال حاضر، راهکار قطعی و رسمی برای فعال‌سازی پس از اتمام این مهلت اعلام نشده است و ممکن است با مشکلات جدی برای استفاده از دستگاه در ایران مواجه شوید. لذا اکیداً توصیه می‌شود فرآیند رجیستری در مهلت مقرر انجام شود.
